Mặt nạ lọc độc là thiết bị bảo hộ cá nhân quan trọng khi xảy ra hoả hoạn, được thiết kế giúp bảo vệ người dùng khỏi các tác nhân độc hại như hơi độc, bụi mịn, khí độc...
Sử dụng mặt nạ lọc độc phù hợp, có chất lượng đảm bảo là vấn đề sống còn trong nhiều hoàn cảnh.
Phân loại mặt nạ lọc độc
Mặt nạ lọc độc hoạt động theo nguyên tắc lọc không khi qua các lớp vật liệu được thiết kế đặc biệt nhằm loại bỏ các hất độc hại. Thiết kế của loại mặt nạ này có thể khác nhau, tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng: chỉ bảo vệ riêng đường hô hấp hoặc toàn bộ khuôn mặt, bao gồm cả phần da mặt và mắt.
Phân loại theo công dụng và khả năng bảo vệ
- Mặt nạ lọc bụi (các loại bụi, khói và không có khả năng lọc khí độc hoặc hoá chất). Loại mặt nạ này sử dụng phổ biến trong cuộc sống sinh hoạt, khi tham gia giao thông, trong các công trình xây dựng, môi trường bệnh viện…
- Mặt nạ lọc khí: Loại mặt nạ sử dụng than hoạt tính hoặc các chất hấp thụ hoá học khác, chuyên lọc các loại khí độc và hơi hoá chất. Thông thường, để phân loại các khí độc có thể lọc, nhà sản xuất thường mã hoá màu sắc cho mặt nạ lọc khí. Ứng dụng của mặt nạ này là trong các môi trường sản xuất chất hoá học, môi trường có khí độc …
- Mặt nạ lọc kết hợp: Đây là loại mặt nạ có khả năng kết hợp lọc cả các hạt bụi, khói và khí độc, phù hợp với môi trường có nhiều loại chất độc hại khác nhau.
Phân loại mặt nạ lọc độc theo cấu tạo
- Mặt nạ nửa mặt
- Mặt nạ toàn mặt
- Mặt nạ có bình khí
- Mặt nạ có ống dẫn khí
Phân loại mặt nạ theo thời gian sử dụng
- Mặt nạ sử dụng một lần
- Mặt nạ tái sử dụng với yêu cầu thay thế bộ lọc
- Mặt nạ sử dụng dài hạn
Phân loại mặt nạ theo màu sắc (mã hoá màu)
Thông thường, mặt na lọc khí sẽ được mã hoá màu theo tiêu chuẩn chung để phân biệt các loại khí độc được lọc.
- Màu nâu: Mặt nạ có khả năng lọc các hợp chất hữu cơ
- Màu xám: Mặt nạ có khả năng lọc các hợp chất vô cơ
- Màu vàng: Mặt nạ có khả năng lọc các khí axit như SO2, HCl
- Màu xanh lá: Mặt nạ có khả năng lọc Amoniac và các dẫn xuất
- Màu xanh dương: Mặt nạ có khả năng lọc carbon monoxide
- Màu đỏ: Mặt nạ có khả năng lọc thuỷ ngân
- Màu cam: Mặt nạ có khả năng lọc bụi, khói, sương mù
- Màu tím: Mặt nạ có khả năng lọc hoá chất phóng xạ
Quy định về quản lý chất lượng
Việc quản lý chất lượng mặt nạ lọc độc được quy định cụ thể tại các Nghị định, Thông tư.
- Theo quy định tại Mục 7, Phục lục VI (danh mục phương tiện PCCC) Nghị định số 50/2024/NĐ-CP ngày 10/5/2024 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 136/2020/NĐ-CP và Nghị định 83/2017/NĐ-CP có 02 loại mặt lạ gồm (1) mặt nạ lọc độc và (2) mặt nạ phòng độc cánh ly. Tại Phụ lục VII của Nghị định này quy định danh mục phương tiện PCCC thuộc diện phải kiểm định, trong đó không bao gồm “mặt nạ lọc độc, mặt nạ phòng độc cánh ly”, do đó 2 loại mặt nạ này không thuộc đối tượng phải kiểm định về PCCC.
- Thông tư 25/2012/TT-BLĐTBXH quy định phương tiện mặt nạ lọc độc khi sản xuất, nhập khẩu, lưu thông và sử dụng phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và thực hiện hợp quy theo Quy chuẩn quốc gia QCVN 10:2012/BLĐTBXH đối với bộ lọc dùng trọng mặt nạ và bán mặt nạ lọc độc. Theo đó, các bộ lọc dùng trong các mặt nạ và bán mặt nạ lọc độc phải thỏa mãn các yêu cầu được quy định trong Tiêu chuẩn Châu Âu EN 14387:2004 - Các bộ lọc khí tổ hợp và Tiêu chuẩn Châu Âu EN 404: 2005 - Bộ lọc khí CO để bảo vệ cơ quan hô hấp. Các yêu cầu kỹ thuật chính của mặt nạ lọc độc theo QCVN 10:2012/BLĐTBXH gồm:
- Vật liệu: Vật liệu chế tạo bộ lọc phải đảm bảo độ bền, độ kín khít và khả năng chống chịu các tác nhân hóa học.
- Hiệu suất lọc: Hiệu suất lọc của bộ lọc phải đạt các mức quy định đối với từng loại chất độc hại.
- Độ bền cơ học: Bộ lọc phải đảm bảo độ bền cơ học để chịu được các tác động trong quá trình sử dụng.
- Độ kín khít: Bộ lọc phải đảm bảo độ kín khít để ngăn chặn sự xâm nhập của chất độc hại.
- Khả năng hô hấp: Bộ lọc không được gây cản trở quá mức đến khả năng hô hấp của người sử dụng.
- Ghi nhãn và hướng dẫn sử dụng: Bộ lọc phải được ghi nhãn đầy đủ các thông tin cần thiết và kèm theo hướng dẫn sử dụng chi tiết.
- Việc chứng nhận hợp quy đối với bộ lọc dùng trong mặt nạ và bán mặt nạ phòng độc sản xuất trong nước và nhập khẩu do các tổ chức chứng nhận hợp quy đã được Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội chỉ định thực hiện.
- Đối với sản phẩm mặt nạ và bán mặt nạ lọc độc sản xuất trong nước: Bộ lọc dùng trong mặt nạ lọc độc sản xuất trong nước phải được chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy theo phương thức 5 của Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN của Bộ khoa học công nghệ về việc quy định về công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy và phương thức đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật (thử nghiệm mẫu điển hình kết hợp đánh giá quá trình sản xuất; giám sát thông qua thử nghiệm mẫu lấy tại nơi sản xuất kết hợp với đánh giá quá trình sản xuất),
- Đối với sản phẩm mặt nạ và bán mặt nạ lọc độc nhập khẩu: Bộ lọc dùng trong mặt nạ lọc độc nhập khẩu phải chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy theo phương thức 7 của Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN (phương thức thử nghiệm đánh giá lô sản phẩm, hàng hóa).
- Bộ lọc dùng trong mặt nạ và bán mặt nạ phòng độc sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường phải được gắn dấu hợp quy. Việc ghi nhãn phải tuân theo các quy định hiện hành của Việt Nam (Nghị đinh Số 43/2017/NĐ-CP về ghi nhãn hàng hóa và Nghị đinh Số 111/2021/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 43/2017/NĐ-CP ngày 14/4/2017 của Chính phủ về nhãn hàng hóa).
- Trong trường hợp cần thiết, cơ quan nhà nước có thẩm quyền (cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng sản phẩm hàng hóa của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, nay là Bộ Nội vụ) có thể tiến hành việc kiểm tra nhà nước về chất lượng đối với bộ lọc dùng trong mặt nạ lọc độc lưu thông trên thị trường.
- Theo quy định tại Thông tư số 01/2021/TT-BLĐTBXH ngày 3/6/2021 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định Danh mục sản phẩm, hàng hóa có khả năng gây mất an toàn thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ), các sản phẩm mặt nạ và bán mặt nạ lọc hơi khí độc được quy định tại Mục I, Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ) phải thực hiện việc kiểm tra nhà nước về chất lượng khi nhập khẩu. Việc kiểm tra nhà nước về chất lượng hàng hóa nhập khẩu được thực hiện theo quy định tại khoản 2b Điều 7 Nghị định số 132/2008/NĐ-CP ngày 31/12/2008 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa được bổ sung theo quy định tại khoản 3 Điều 1 của Nghị định số 74/2018/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 132/2008/NĐ-CP.
Tham khảo: Các thiết bị báo cháy nên sắm trong gia đình
- Kiểm tra nhãn mác và thông tin hàng hóa: Mặt nạ lọc độc phải có đầy đủ các thông tin sau trên nhãn mác: Thông tin cơ bản (tên và địa chỉ nhà sản xuất; tên sản phẩm và mã hiệu; số lô sản xuất; ngày sản xuất và hạn sử dụng; kích cỡ, nếu có nhiều kích cỡ); thông tin kỹ thuật (loại mặt nạ và phạm vi bảo vệ; mã hàng hóa).
Các biện pháp quản lý chất lượng
- Chứng nhận hợp quy: Bộ lọc phải được chứng nhận hợp quy theo QCVN 10:2012/BLĐTBXH trước khi đưa ra thị trường.
- Kiểm tra chất lượng định kỳ: Các cơ sở sản xuất, nhập khẩu và sử dụng mặt nạ lọc độc phải thực hiện kiểm tra chất lượng định kỳ để đảm bảo sản phẩm luôn đạt yêu cầu.
- Lưu trữ và bảo quản: Mặt nạ lọc độc phải được lưu trữ và bảo quản đúng cách để đảm bảo chất lượng.
- Kiểm tra trước khi sử dụng: Người sử dụng phải kiểm tra kỹ lưỡng mặt nạ lọc độc trước khi sử dụng để đảm bảo không có hư hỏng.
- Huấn luyện và đào tạo: Người sử dụng phải được huấn luyện và đào tạo về cách sử dụng, bảo quản và kiểm tra mặt nạ lọc độc.
- Kiểm tra và giám sát: Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra và giám sát việc thực hiện QCVN10:2012/BLĐTBXH để đảm bảo chất lượng mặt nạ lọc độc trên thị trường./.
Theo thông tin từ Cục Cảnh sát PCCC và CNCH